1ـ راهنمای خرما کاشت ، داشت و برداشت چاپ دوم با تجدید نظر . معاونت تولیدات گیاهی نویسنده : حسین پژمان

2ـ اباذرپور،م. 1377 بررسی و تعیین مناسب ترین زمان گرده افشانی در خرمای مضافتی . گزارش نهایی طرح تحقیقاتی انتشارات موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری کشور

3ـ باب المراد، م 1370 آزمایش نسبت برگ و خوشه بر روی عملکرد و کیفیت خرما رقم مضافتی در جیرفت. نشریه نتایج طرحهای تحقیقات خرما انتشارات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

4ـ روحانی ،ا 1376. خرما چاپ اول انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران

5ـ کاشانی، م.1371. روشهای تکثیر خرما. چاپ اول انتشارات دانشگاه تهران

دور و زمان آبیاری در نخلستانهای خرما در مناطق مختلف خرما خیز کشور بر حسب میزان آب قابل دسترس ، سیستم آبیاری ، شرایط آب و هوایی ، فصول مختلف سال ، سن درختان ، نحوه کاشت ، جنس وبافت خاک ، کیفیت خاک و آب آبیاری متفاوت است .

آبیاری باغهای تازه احداث :

بهترین طریقه آبیاری نخلستانهای جدید الاحداث در سیستم آبیاری سطحی آبیاری تشتکی است در این روش با در نظر گرفتن اندازه نهال ، تشتکی در اطراف آن درست می کنند و آن را با ایجاد جویهای فرعی به جوی اصلی و صل می کنند.

در اکثر مناطق دور آبیاری در نخلستانهای جدید الاحداث در ماه اول یک روز درمیان و در ماه دوم دو روز درمیان و در ماه سوم سه روز در میان و بعد از آن هفته ای یکبار اس ت

آبیاری در زمستان هر 15ـ10 روز یکبار صورت می گیرد.

آبیاری نخلهای مثمر:

در روش آبیاری سطحی در شرایط ایران بطور کلی نخلستانهایی که دارای خاک سبک می باشند در تابستان 7ـ4 روز و در زمستان 30ـ20 روز یکبار آبیاری میشوند و نخلستانهایی که دارای خاک سنگین هستند در تابستان 12ـ7 روز یکبار ودر زمستان 45ـ30 روز یکبار آبیاری میشوند.

نخل خرما نیاز غذایی مشابه با سایر گیاهان دارد عناصر غذایی مورد نیاز جهت رشد و تولید محصول در نخل خرما به استثنای عناصری که از طریق هوا جذب می شوند:

عبارتند از : ازت، فسفر، پتاس، کلسیم ، کبالت ، مس ، آهن ، منیزیم،منگنز،مولیبدن،کلر،سدیم ،گوگرد و روی. مقدار مورد نیاز نخل خرما به این عناصر متفاوت است ازت ، فسفر و پتاس در زمره عناصر پرمصرف بشمار می روند

نیاز غذایی خرما:

1ـ کودهای آلی:

حداقل هر دو سال یکبار باید مقدار  50 ـ30 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده در خاک پای درختان خرمای بالغ پخش و مخلوط گردد. بطور کلی میزان کربن آلی در خاک پای درختان باید بیش از یک درصد باشد. بهترین زمان مصرف کودهای حیوانی در اواخر زمستان می باشد.

2ـ کودهای شیمیایی:

بطور کلی گیاهان از جمله درخت خرما به 16عنصر غذایی نیاز دارند

عناصر پر مصرف و کم مصرف

عناصر پر مصرف عبارتند از فسفر و پتاسیم . برای تأمین ازت مورد نیاز گیاه در آبیاری قطره ای می توان از کود اوره، سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم استفاده کرد همه انواع این کودها در سیستم آبیاری چه بصورت محلول وتزریق از طریق سیستم و چه بصورت چالکود قابل استفاده اند

عناصر کم مصرف

عمده عناصر کم مصرف عبارتند از آهن ، روی ،بر ، مس ، منگنز و مولیبدن

کودهای سولفات روی، سولفات منگنز، سکوسترین آهن به ترتیب به میزان 150ـ100 ، 150ـ100 و 100 گرم در هنگام مصرف کودهای فسفره و پتاسه باید مصرف شوند.

میانگین توصیه های انجام شده به عنوان یک برنامه کوددهی جهت استفاده در سه سطح زمان کاشت، نخلهای جوان کمتر از 4 سال و نخلهای بالغ مورد عمل قرار گرفته و به شرح زیر جهت کوددهی نخل خرما توصیه گردیده است.

توصیه کودی درزمان کاشت:

در زمان کاشت پاجوش یا نهالهای کشت بافت باید کودهای زیر با خاک سطحی مخلوط و چاله ها پر شوند.

15ـ10 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده ، خشک و با کیفیت مناسب.

7/0 کیلوگرم سوپر فسفات

25/1 کیلوگرم سولفات آمونیوم

08/1 کیلوگرم سولفات پتاسیم

سولفات آمونیوم و سولفات پتاسیم را می توان با خاک سطحی مخلوط و مورد استفاده قرار داد و یا می توان بعد از کاشت نهال همراه با سیستم آبیاری استفاده کرد.

کود سولفات آمونیوم و سولفات پتاسیم باید بصورت جداگانه در آب آبیاری مصرف شوند

ـ بعداز 3ـ2 نوبت آبیاری یکبار مصرف شوند

زمان مصرف:

به منظور بدست آوردن بهترین نتیجه از مصرف کودهای شیمیایی باید زمان مصرف کودها با مراحل حساس رشد گیاهان منطبق گردد. در بعضی نخلستانهای تجاری در برخی از کشورهای خرما خیز کود مورد نیاز نخل خرما راهمراه با سیستم ابیاری در اختیار گیاه قرار می دهند به این روش کود آبیاری (fertigation  ) گویند.

در روش کود آبیاری کود ازته باید به مدت هشت ماه و از ماههای آبان تاخرداد به درختان داده شود مصرف کود فسفر و پتاس هرسه ماه یکبار (اوایل بهمن ،اوایل اردیبهشت ماه و اوایل مردادماه و اوایل آبان ماه ) صورت گیرد.

هرس برگ

زمان هرس برگ

ـ هرس پس از برداشت محصول: در این مرحله برگهای خشکیده و برگهای آلوده به آفات و بیماریهای نخل حذف می شوند.

ـ در زمان گرده افشانی : این کار بمنظور سهولت در گرده افشانی انجام می شود.

ـ در زمان تنظیم و آرایش خوشه ها 8ـ6 هفته پس از گرده افشانی) این نوع هرس به منظور رعایت نسبت مناسب بین برگ و خوشه و ایجاد فضای مناسب زیر خوشه ها جهت آرایش خوشه ها و برداشت آنها صورت می گیرد.

2ـ هرس دمبرگ (تکریب)

در نخلستانهای تجاری حذف برگها در دو مرحله صورت می گیرد در مرحله اول که بخش اعظم برگها در آن حذف می گردند شامل بریدن بخش کاملاً خشک و پلاسیده برگها می شود (هرس) در این مرحله به فاصله تقریبی 40ـ30 سانتی متر از محل اتصال برگ به تنه اقدام به بریدن برگها می شود و حذف انتهای دمبرگها در مرحله دوم صورت میگرد.

در مرحله دوم هرس (تکریب) که معمولاً هر 3ـ2 سال یکبار انجام می شود بخش باقیمانده از دمبرگها درفصل مناسب آن که معمولاً در فصل پاییز و پس از اولین بارندگی است بریده شده و حذف می گردد بارش باران باعث نرم شدن بافتهای دمبرگ شده و عمل برش را تسهیل می نماید.

روشهای تکریب:

عملیات حذف انتهای دمبرگ ها در مناطق مختلف خرما خیز کشور به روشهای متفاوتی انجام می شود رایج ترین روشهای تکریب ، روش های دستی است که با استفاده از عکفه، اره و یا تبر انجام می شود.

دستگاه هرس ته برگ نیز در جهت تکریب نخلهای خرما طراحی و ساخته شده است .

هرس خار:

معمولاً در همه ارقام خرما در قسمت قاعده دمبرگ و در دو طرف آن تعدادی خار وجود دارد

لازم است قبل از گرده افشانی یا در هنگام گرده افشانی نسبت به حذف این خارها اقدام گردد

نخل کاران جهت حذف این خارها از وسیله ای به نام خارزن دستی استفاده می کنند در هنگام استفاده از این وسیله جهت حرکت آن از سمت قسمت ته دمبرگ به سمت نوک دمبرگ تا محلی که خاروجود دارد می باشد.

اخیراً در موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری دستگاه خارزنی خرما طراحی و ساخته شده است که جهت هرس نخلهای جوان و کم ارتفاع مناسب به نظرمی رسد.

4ـ هرس دم خوشه ها پس از برداشت:

بعداز اتمام عملیات برداشت در نخلستانها در اولین فرصت باید اقدام به حذف دم خوشه های باقیمانده روی خرما نمود این کار هم باید در ارقام ماده و هم در ارقام نر صورت گیرد زیرا در خیلی از موارد این دم خوشه ها می توانند عامل بقاء و انتشار بیماریهای قارچی در نخلستان باشند.

5ـ حذف پاجوش و تنه جوش:

معمولاً در سنین جوانی نخل(تا 20 سال اول پس از کاشت) تعدادی پاجوش ( معمولاً15ـ6 عدد) پای هر درخت تولید می شود . نکته مهم این است که نگهداری تعداد زیادی پاجوش روی درخت و برای مدت طولانی علاوه برایجاد مشکلات مرحله داشت محصول باعث ضعف درخت و کاهش عملکرد آن می گردد.

روشهای تنک کردن خرما

1ـ کاهش تعداد خوشه ها

2ـ تنک کردن خوشه ها

3ـ تنک کردن با استفاده از مواد شیمیایی

1ـ کاهش تعداد خوشه ها(Bunch removal  )       

روش سنتی و متداول تنک کردن در مناطق خرما خیز دنیای جدید و قدیم، قطع کامل تعدادی از خوشه ها است این روش براساس نسبت برگ به خوشه انجام میشود.

مناسب ترین نسبت برگ به خوشه برای اکثریت ارقام خرما 10 برگ به یک خوشه می باشد.

عمل تنک خوشه ها را می توان در دو مرحله انجام داد

الف : زمان گرده افشانی

در این مرحله معمولاًغلافهایی که خیلی زود یا خیلی دیر ظاهر می شوند حذف می گردند.

ب: شش الی هفت هفته بعد ازگرده افشانی:

با در نظر گرفتن نسبت مناسب برگ به خوشه تعدادی از خوشه های تلقیح نشده و ضعیف حذف می شوند.

2ـ تنک خوشه:

ـ حذف یک سوم از انتهای خوشه در هنگام عمل گرده افشانی که در ارقام با خوشکهای بلند اعمال میشود.

ـ حذف یک سوم از انتهای خوشه در مرحله کیمری

ـ حذف یک سوم از خوشکهای داخل خوشه

ـ حذف تعدادی از میوه ها روی خوشکها

تعیین روش مناسب تنک کردن:

یکی از نکات مهم درمورد انتخاب شیوه و زمان تنک کردن میوه خرما، توجه به زمان ظهور آفات مهم و درجه اول میوه خرماخیز است بعنوان مثال در مناطقی که خسارت کرم میوه خوار بیش از 20 درصد است باید عملیات تنک کردن را پس از پایان مرحله خسارت نسل اول آفت انجام داد البته در مناطقی که این آفت وجود دارد و خسارت آن کمتر از 20% باشد نیازی به مبارزه علیه آفت نیست چون در این حالت عمل تنک کردن طبیعی میوه توسط این حشره، به نحو مطلوبی انجام می شود از نظر اقتصادی  تنک میوه ها به روش حذف یک سوم نوک گل آذین در مرحله گرده افشانی مناسبترین روش می باشد که علاوه بر افزایش کیفیت و خواص بازارپسندی میوه باعث کاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما می گردد.

اسپات نر رسیده راباید صبح زود و بلافاصله پس از باز شدن گریبانه چید تا باد یا زنبورها باعث اتلاف گرده نشوند

رطوبت گیری:

 پس از قطع گل آذین نر از پایه مادری عملیات رطوبت گیری باید صورت گیرد عدم انجام این کار باعث سیاه شدن (کپکی شدن) و نابودی گل آذین می گردد.

نحوه خشک کردن و رطوبت گیری گل آذین درمناطق مختلف بسته به سلیقه و امکانات نخل دار متفاوت است یکی از عمومی ترین روشها به شرح زیراست :

ـ خارج کردن خوشه گل نر از درون گریبانه

ـ قراردادن خوشه گل روی طناب یا درون سینی ، روی کاغذ روزنامه یا پارچه تمیز بمدت 2 الی 3 ساعت در مکان مناسب مقابل آفتاب

ـ تکاندن خوشه گل جهت جمع آوری گرده گلهای رسیده وباز شده با استفاده از دست یاضربه زدن با میله آهنی باریک به وسط دم خوشه.

ـ قطعه قطعه کردن خوشه گلهای نر به گونه ای که هر قطعه حداقل دارای 3ـ2 رشته باشد.

ـقراردادن خوشه ها روی نخ سیمی یا طنابهای باریک و در جای خشک و نیمه سایه و به دور از آفتاب شدید و مستقیم

ـ قرار دادن سینی یا کاغذ روزنامه زیر طنابها و جمع آوری گرده 3ـ2 بار در طول روز و خشک کردن و نگهداری آن در ظروف مناسب.

نحوه نگهداری گرده خشک :

بهترین روش نگهداری گرده خشک قراردادن آن درون ظروف شیشه ای سربسته غیر قابل نفوذ به هوا در مجاورت کلرید کلسیم که جاذب الرطوب است ( برای هر کیلو گرم دانه گرده میزان دویست گرم کلرید کلسیم ) نیاز است و در شرایط یخچال با درجه حرارت 5ـ4 درجه سانتی گراد می باشد.

گرده افشانی خرما یکی از حساس ترین کارهای نخل داری است که نقش بسیار مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول دارد

درشرایط ایران فصل گرده افشانی از اواسط بهمن ماه تا اواسط اردیبهشت ماه به طول می انجامد

گرده افشانی در نخل خرما به دو صورت طبیعی و مصنوعی انجام میشود

گرده افشانی طبیعی :

این نوع گرده افشانی بوسیله باد و حشرات انجام می شود از نظر اقتصادی قابل توصیه نیست زیرا:

1ـ به مقدار زیادی نخل نر نیاز دارد

2ـ وزش باد و فعالیت حشرات تابع شرایط جوی است .

گرده افشانی مصنوعی :

بوسیله انسان انجام می شود و به دو شکل سنتی و مکانیکی اعمال میگردد.

1ـ گرده افشانی سنتی

1ـ1) قراردادن خوشکهای گل نر درون خوشکهای گل ماده:

یکی از متداولترین روشهای گرده افشانی در اغلب مناطق خرماخیز کشور میباشد.

2ـ1) قراردادن دانه گرده درون پارچه و تکانیدن روی خوشه های ماده.

3ـ1) قراردادان قطعات پنبه آغشته به دانه گرده درون گل آذین ماده:

این روش در کالیفرنیا مورد استفاده قرار گرفته است

2ـ گرده افشانی مکانیکی

جهت گرده افشانی مکانیکی از دستگاه گرده افشان استفاده می کنند.

مزایای گرده افشانی مکانیکی:

1ـ عدم نیاز به صعود از درختان نخل خرما و سهولت عملیات گرده افشانی

2ـ کاهش هزینه گرده افشانی

3ـ عدم نیاز به کارگر ماهر

3ـ کاهش میزان گرده مصرفی

4ـ عدم خطر جانی جهت فرد گرده افشان

5ـ راندمان کار بسیاربالا است

زمان گرده افشانی :

در غالب ارقام خرما بالاترین مقدار محصول با گرده افشانی سه یا چهار روز بعد از باز شدن اسپات(گریبانه) ماده حاصل می شود.

مراحل احداث نخلستان:

1 با توجه به صنعت دائمی بودن نخل خرما، مرحله کاشت یکی از مهمترین مراحل احداث نخلستانهای تجاری خرما می باشد قبل از هرگونه اقدام عملی در زمینه احداث نخلستان باید مطالعات زیر انجام شود.

ـ بررسی وضعیت آب هوای منطقه

پس از بررسی مساعد بودن منطقه مراحل بعدی انجام شود

ـ بررسی وضعیت خاک

نمونه برداری از خاک و اعماق مختلف (30ـ0 ،60ـ30 ،90ـ60 ،120ـ90) سانتی متری وتجزیه آن به منظور اطلاع از کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک ضروری است.

ـ بررسی وضعیت آب:

میزان آب قابل استفاده، دائمی بودن منبع آب، مسیر جریان آب از منبع تا سر مزرعه و کیفیت آب آبیاری (شوری ،ph   ) با انجام آزمایشها باید بررسی گردد.

ـ میزان سرمایه مورد نیاز:

سرمایه مورد نیاز جهت خرید زمین و آب، تسطیح، اصلاح خاک، زهکشی، احداث سیستم های آبیاری ، خرید پاجوش یا نهال کشت بافت ، کود حیوانی و شیمیایی، سموم آفت کش ،حفر گودال کاشت، خرید لوازم و ادوات مورد نیاز کاشت، داشت و برداشت و تعداد نیروی کارگر مورد نیاز باید دقیقاً محاسبه و براساس میزان سرمایه مورد نیاز نسبت به احداث نخلستان مطابق با اصول فنی اقدام نمود.

2ـ انتخاب رقم

ویژگیهای مهم در انتخاب رقم، معرفی وکاشت آن در یک منطقه عبارتند از:

ـ سازگاری با شرایط آب وهوایی منطقه

ـ عملکرد بالا

ـ کیفیت مطلوب(رنگ ، مناسب،شکل واندازه و طعم مناسب، نسبت گوشت به هسته بالا،درصد ترکیبات مغذی مناسب فیبر کم در میوه)

ـ مقاومت یا تحمل در مقابل آفات و بیماریها.

ـ مقاومت یا تحمل بالا در مقابل شرایط نامساعد خاک و آب

ـ قابلیت حمل و نقل و انبارداری بالا

ـ عدم ابتلا به آفات انباری، ترشیدگی و آلودگی به بیماریها در انبار

ـ قابلیت شستشو در ( ارقام خشک) و بسته بندی مناسب

ـ زمان مناسب رسیدن محصول و عرضه به بازار مصرف.

ـ اقتصادی بودن قیمت محصول

سازگاری با منطقه کاشت:

سازگاری با شرایط آب و هوایی منطقه فاکتوری بسیار مهم و اساسی در انتخاب و معرفی آن رقم در منطقه می باشد.

با وجود اینکه نخل خرما تحمل بسیار زیاد در مقابل شرایط نامساعد محیطی دارد اما تولید محصول با کمیت و کیفیت مطلوب در ارقام مرغوب و تجاری منوط به تأمین نیازهای اکولوژیک خاص آن رقم است.

عملکرد بالا:

بدون شک یکی از مهم ترین اهداف در تولید هر محصول زراعی و باغی استفاده از حداکثر پتانسیل ژنتیکی تولید آن محصول می باشد میزان عملکرد ارقام مختلف یک نبات در شرایط محیطی یکسان متفاوت است.

عمکلرد بالای هر رقم باعث افزایش راندمان تولید درآمد نخل کار می گردد

کیفیت:

در شرایطی که صرف عملکرد بالا نمی تواند مبنای اتخاذ تصمیم صحیح در معرفی یک رقم در یک منطقه باشد. اما گاهی با وجود عملکرد پایین ، کیفیت عالی می تواند معیاری برای معرفی آن رقم باشد.زیرا کیفیت بالا ودر نتیجه قیمت اقتصادی و مطلوب جبران کاهش عملکرد محصول را می نماید.

 زمان رسیدن و عرضه به بازار

ارقام خرما از نظر رسیدن به سه گروه زودرس،میانرس، دیررس تقسیم می شوند.

مقاومت به خشکی ،شوری

خرما محصول مناطق گرم و خشک است در اینگونه مناطق کمبود آب، مقدار بالای نمک و شوری آب و خاک از مشکلات عمومی به شمار می روند. بنابراین برحسب شرایط منطقه کاشت و نوع محدودیت باید ارقامی انتخاب نمود که از قدرت تحمل بیشتری برخوردار باشند.

مقاومت به سرما

مقاومت به آفات و بیماریها:

درخت خرما مانند سایر درختان میوه مورد حمله انواع متعددی از عوامل بیماریزا و آفات قرار می گیرد.

شدت و ضعف حمله و خسارت این عوامل بسته به نوع منطقه رقم و شرایط به زراعی نخلستان متفاوت است

3ـ انتخاب و تهیه رقم بستر کاشت

نخل خرما در طیف وسیعی از خاکها رشد و پرورش می یابد . اما کیفیت محصول آن در خاکهای مختلف متفاوت خواهد بود نخل خرما نیاز به خاکهای عمیق زهکش دار با بافت مناسب (متمایل به شنی) و غنی از مواد غذایی و هوموس دارد اما با این حا ل در خاکهای کاملاً شنی و کاملاً رسی رشد و تولید محصول می کند.

به منظور تهیه بستر کاشت ابتدا زمین را آبیاری نموده و پس از گاورو شدن آن اقدام به انجام عملیات شخم (ترجیحاً دو شخم عمود برهم ) می گردد سپس به منظور بهبود خواص شیمیایی و فیزیکی خاک در هر هکتار اقدام به پخش 70ـ50 تن کود حیوانی کاملاً پوسیده نموده و دو بارعملیات دیسک عمود بر هم انجام می شود

البته به منظور صرفه جویی در مصرف کود حیوانی و کاهش هزینه های کاشت می توان از پخش سطحی کود حیوانی صرف نظر و فقط به مصرف کود حیوانی در هنگام پر نمودن چاله های کاشت اکتفا نمود سپس عملیات ماله کشی (لولر زدن) انجام می شود. ماله کشی زمین بویژه در نخلستانهای احداثی که به روش سطحی آبیاری خواهند شد بسیار حائز اهمیت است چون علاوه بر تسهیل در عملیات آبیاری و جلوگیری از هدر رفتن آب، از نفوذ آب به درون قلب پاجوش و پوسیدگی و خشک شدن آن جلوگیری می کند.

4ـ تهیه نقشه کاشت :

در نقشه کاشت باید محل خیابانها ،جویهای اصلی و فرعی،محل ساختمانها و انبارها دقیقاً مشخص و زمین کاشت به شکل مناسب قطعه بندی گردد و نقاط کاشت براساس فواصل تعیین شده مشخص شوند تعیین دقیق محل گودالهای کاشت در احداث یک نخلستان مدرن و تجاری بسیار حائز اهمیت است.

5ـ حفر گودال

حفر گودال شرایط مطلوبی را جهت رشد رویشی و افزایش درصد بقاء نهالهای کاشته شده بوجود

 می آورد.

ابعاد گودالها

ابعاد گودالهای کاشت بستگی به اندازه پاجوش یا نهال کشت بافت و بافت خاک دارد به طور کلی ابعاد گودالها از 0.5 *0.5 تا 1*1 متر متفاوت خواهد بود.

عملیات حفر گودال به سه روش امکان پذیر است

1ـ حفر گودال به کمک کارگر

2ـ حفر گودال با مته های گوده برداری

3ـ حفر گودال با بیل مکانیکی

زمان و نحوه پرکردن گودال کاشت.

گودالهای حفر شده باید به مدت 30ـ20 روز در مقابل نور شدید خورشید قرار گیرند

پس از پرنمودن چاله ها اقدام به آبیاری گودال نموده تا مخلوط ریخته شده درون گودال نشست نماید واین عمل به پوسیدن کود حیوانی و ایجاد بستر کشت نهال کمک فراوان می کند.

6ـ فاصله کاشت

انتخاب فاصله کاشت یکی از فاکتورهای بسیارمهم در احداث نخلستانهای مدرن و تجاری است.

در انتخاب فاصله مناسب کاشت نوع واریته خرما و شرایط آب و هوایی (به ویژه رطوبت سنجی،بارندگی ،بادهای موسمی و درجه حرارت) نقش بسیار مهمی دارند.

در شرایط ایران فاصله 8*8 متر (مناطق گرم و خشک) و 8*10 متر یا 9*9 متر توصیه می گردد.

7ـ زمان کاشت:

انتخاب زمان مناسب کاشت تأثیر بسیار بسزایی در میزان بقاء پاجوشها یا نهالهای کشت بافت کاشته شده خواهد داشت.

در اکثر مناطق خرما خیز ایران نخل کاران در دو زمان اقدام به کاشت خرما در زمین اصلی می کنند از اواسط اسفند ماه تا اواسط اردیبهشت ماه و از اواسط شهریور ماه تا اواسط آبانماه.

8ـ نحوه کاشت

عملیات کاشت باید صبح زود انجام شود تا از وارد آمدن تنش به نهالهای کشت بافت یا پاجوش جلوگیری شود.

در صورتیکه از نهال کشت بافت استفاده می شود باید کیسه های اطراف ریشه نهال با دقت برداشته شوند به گونه ای که بیشترین میزان از مواد بستر کاشت اطراف ریشه همراه آن باقی بماند.

نکته بسیارمهم واساسی در زمان کاشت رعایت عمق کاشت می باشد.

مناسبترین عمق کاشت عمقی است که پاجوش در سطح بزرگترین قطرش کاشته شود و بزرگترین قطر پاجوش یا پیاز نهال کشت بافتی هم سطح با سطح خاک اطراف باشد تا امکان ورود آب به درون قلب نهال نباشد.

9ـ تهیه تشتک

بعد از کاشت باید سریع تشتک اطراف نهال تهیه شود تا پس از آبیاری آب به حد کافی در اختیار نهال قرار گیرد در صورتیکه سیستم ابیاری از نوع قطره ای باشد، قطر تشتک حدود 3 متر و عمق آن 30ـ20 سانتی متر در نظر گرفته شود.

 10 - مالچ دهی

یک لایه از مواد آلی نظیر کاه و کلش گندم یا خاک اره سالم در اطراف تنه نهال جهت جلوگیری از رشد علفهای هرز اطراف تشتک و تشکیل سله و کاهش میزان تبخیر آب درون تشتک همچنین افزایش میزان هوموس خاک قرار میدهند.

11 -آبیاری

بعد از کاشت باید عملیات آبیاری سریع صورت گیرد تا استرس وارد به گیاه به حداقل برسد.

کشت بافت گیاهی عبارت است از تکنیکی برای تولید و تکثیر گیاه کامل از بخشهایی از سلول یا بافت گیاه.

 این نوع تکثیر مرسوم به تکثیر ریز ازدیادی است و با دو روش تولید گیاهک از طریق اندام زایی و جنین رویشی یا گیاهک زایی امکان پذیر است. در هر دو روش یک محیط آزمایشگاهی استریل و استفاده از هوای تصفیه شده الزامی است.

فوائد تکثیر خرما به روش کشت بافت عبارتند از :

ـ درختان خرمای حاصل از کشت بافت کاملاً شبیه به والدین (true to type  ) هستند

ـ امکان تولید انبوه نهال شبیه به گیاه مادری وجود دارد

ـ واریته های کمیاب خرما را می توان در مقیاس وسیع تولید نمود.

ـ تکثیر نخل خرما به روش کشت بافت را می توان در هرزمان و هر فصل انجام داد بنابراین تحت تأثیر شرایط فصلی قرار ندارد

ـ مدت زمان تولید نهال به حد قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

ـ امکان تکثیر ارقام ماده برتر و سالم ، واریته های مقاوم به بیماریهای و شوری و تنش های محیطی و هم چنین تولید انبوه پایه های نر پرگرده با ویژگی های متازنیایی مطلوب وجود دارد

ـ نهالهای کشت بافت دارای سیستم ریشه توسعه یافته هستند بنابراین درصد بقاء آنها در مزرعه بالاتر از 90 درصد است ضمن اینکه جهت استقرار در مزرعه به آب زیادی (برخلاف پاجوش) نیاز ندارند.

ـ نهالهای کشت بافتی در هر زمان از سال قابل کشت هستند

ـ هویت رقم نهال حاصل از کشت بافت مشخص و تضمین شده است

ـ انتقال نهال راحت تر و هزینه انتقال آن پایین است

ـ خطر انتشار آفات و بیماریهای نخل از یک منطقه به منطقه دیگر یا از یک کشور به کشور دیگر وجود ندارد و یا بسیار کم است .

ـ تولید باغهای یکدست از نظر ساختار ژنتیکی و ظاهری ، رشد سریع و ثمر دهی زود هنگام (3ـ2 سال زودتر نسبت به

پاجوش ) را می توان از مزایای کشت بافت نام برد.